Zaburzenia miesiączkowania dotyczą coraz większej liczby kobiet. Nieprawidłowości w cyklu menstruacyjnym mogące sugerować zaburzoną gospodarkę hormonalną to m.in.:
- długie cykle menstruacyjne powyżej 35 dni,
- krótkie cykle miesiączkowe poniżej 21 dni,
- cykle bezowulacyjne,
- cykle miesiączkowe różniące się pomiędzy sobą więcej niż 8 dniami,
- plamienia w trakcie cyklu miesiączkowego.
Wszystkie wyżej wymienione objawy mogą być wynikiem:
- stresu psychicznego, wynikającego z problemów w życiu prywatnym, zawodowym,
- nieprawidłowej diety, niskoenergetycznej – odchudzającej,
- nadmiernej aktywności fizycznej.
Jeśli jednak spożywasz wystarczającą kalorii, pokrywającą Twoje zapotrzebowanie kaloryczne, nie podejmujesz często intensywnych treningów i nie doświadczasz większej niż zazwyczaj ilości stresu, powinnaś szukać przyczyny dalej.
Istnieje szereg zaburzeń/chorób, które powodują zaburzenia miesiączkowania, wśród najczęstszych wymienia się:
1) Zespół Policystycznych Jajników – PCOS – Polycystic Ovary Syndrome
Zespół policystycznych jajników jest zespołem diagnozowanym na podstawie kryteriów rotterdamskich, które zakładają, że zespół PCOS diagnozuje się na podstawie występowania minimum 2 z 3 wymienionych objawów:
- oligoowulacja/brak owulacji
- hiperandrogenizm kliniczny i/lub biochemiczny
- charakterystyczny policystyczny obraz jajników na obrazie USG (występowanie wielu pęcherzyków).
Diagnostyką zajmuje się lekarz.
Najczęściej w przypadku osób z PCOS obserwuje się:
- występowanie zaburzeń owulacji,
- hiperandrogenizm,
- stosunek hormonów LH: FSH >2,5,
- oraz insulinooporność.
Diagnoza Zespołu Policystycznych Jajników stawiana jest coraz częściej. Szacuje się, że z tym zespołem boryka się ponad 120 milionów kobiet na całym świecie. Często jednak zdarza się, że diagnoza PCOS stawiana jest błędnie.
Zespół Policystycznych Jajników może być mylony z podwzgórzowym czynnościowym brakiem miesiączki (FHA). Kobiety z FHA również posiadają jajniki o wyglądzie policystycznym oraz nie mają owulacji, co daje już 2 z 3 kryteriów, a więc stanowi podstawę do zdiagnozowana PCOS. Bardzo ważne by podczas diagnozy PCOS wykluczyć najpierw FHA. Kluczowe jest tutaj przeprowadzenie bardzo dokładnego wywiadu z pacjentką, ze strony pacjentki wymagana jest szczerość (!).
2) FHA – Functional Hypothalamic Amenorrhea
Podwzgórzowy czynnościowy brak miesiączki charakteryzuje się zaburzeniem czynności osi podwzgórze – przysadka – jajnik oraz wtórnym brakiem miesiączki bez stwierdzonych zmian organicznych czy anatomicznych tych narządów.
Należy pamiętać, że w przypadku FHA, przyczynami najczęściej są: restrykcyjna diety, wysoka aktywność fizyczna, utrata masy ciała, stres. Bardzo często HA powstaje w wyniku połączenia wszystkich wymienionych przyczyn.
3) zaburzenia pracy tarczycy, niedoczynność tarczycy
Zarówno niedoczynność jak i nadczynność tarczycy mogą negatywnie wpłynąć na miesiączkowanie, jednak niedoczynność tarczycy występuje częściej.
Jak niedoczynność tarczycy wpływa na miesiączkowanie?
- przede wszystkim stymuluje wydzielanie prolaktyny, która działa hamująco na owulację
- wpływa także na insulinooporność, działając negatywnie na owulację oraz zwiększając ryzyko PCOS
Kobiety z PCOS mają bardzo często współwystępującą niedoczynność tarczycy.
4) brak miesiączki po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych
W trakcie przyjmowania antykoncepcji doustnej krwawienia miesiączkowe, wywołane tabletkami antykoncepcyjnymi, pojawiają się regularnie. Po odstawieniu tabletek często miesiączka nie pojawia się, co wynika z zahamowania działania osi podwzgórze-przysadka-jajnik. Prawidłowe funkcjonowanie i sygnalizacja osi mózg – jajnik konieczne jest do ponownej produkcji hormonów takich jak: GnRH, LH, FSH, estrogeny, progesteronu i pojawienia miesiączki samoistnej. By komunikacja się pojawiła na nowo, organizm potrzebuje czasu, cierpliwości a także wyrównania niedoborów witamin i mikroelementów, do których może się przyczyniać stosowanie tabletek antykoncepcyjnych.
Co się dzieje z cyklem miesiączkowym po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych:
- miesiączka pojawia się i jest regularna, owulacje występują prawidłowo
- miesiączka pojawi się i jest nieregularna, faza lutealna jest krótka, cykle mogą być bezowulacyjne – czyli krwawienia miesiączkowe są, jednak nie ma owulacji – koniecznej do zajścia w ciążę
- okres nie pojawia się przez wiele miesięcy, organizm wówczas pracuje nad odzyskaniem prawidłowej sygnalizacji między mózgiem a jajnikami.
5) wysoki poziom prolaktyny
Zbyt wysoki poziom prolaktyny blokuje wydzielanie hormonu FSH, hamuje owulację, a także powoduje nadmierne wydzielanie androgenów.
Przyczyn zwiększonego poziomu prolaktyny jest wiele, wśród nich wymienia się m.in.:
- zaburzenia pracy tarczycy,
- spożywanie alkoholu,
- guz przysadki mózgowej – prolactinoma,
- niektóre leki stosowane np. przy nadciśnieniu tętniczym; tabletki antykoncepcyjne,
- na czasowo zwiększony poziom może mieć wpływ również: seks, aktywność fizyczna, niedobór snu, odwodnienie (uwzględnij to podczas badań prolaktyny).
Jeśli występują u Ciebie zaburzenia miesiączkowania, koniecznie udaj się do lekarza i wykonaj wszystkie zlecone badania. Odpowiednia diagnoza i wykrycie przyczyny nieprawidłowości w cyklu menstruacyjnym pozwalają podjąć odpowiednie, ukierunkowane działanie i poprawić funkcjonowanie gospodarki hormonalnej u kobiet.
