Ciąża u kobiet z PCOS. Jak zwiększyć swoje szanse.
Wśród kobiet z Zespołem Policystycznych Jajników, znajdują się te, które zachodzą w ciążę bez żadnych problemów, choć należą one do mniejszości, oraz kobiety, których starania przez wiele miesięcy okazują się być bezskuteczne. Faktycznie, jak potwierdzają badania, kobiety z PCOS mogą mieć trudność z zajściem w ciążę i jej prawidłowym przebiegiem.
Głównym problemem większości kobiet z PCOS jest nieregularny cykl miesiączkowy, długie cykle miesiączkowe, późne występowanie owulacji oraz cykle bezowulacyjne. Oznacza to, że kobiety mogą mieć trudność z rozpoznaniem, kiedy zachodzi u nich owulacja, która jest niezbędna do zajścia w ciążę. Coraz modniejsze staje się używanie popularnych aplikacji do monitorowania cyklu menstruacyjnego oraz występowania owulacji. Aplikacje są w większości darmowe, dostępne w wersji do ściągnięcia na telefon. Mogą się one jednak nie sprawdzić u kobiet z PCOS przede wszystkim z 2 powodów:
- Cykle u kobiet z PCOS najczęściej są nieregularne.
Zdarzają się jednak kobiety, których cykle występują co około 40 dni. Te cykle są jednak bardzo długie (prawidłowo, cykl nie powinien być dłuższy niż 35 dni). Co więcej, w przypadku nieregularnych miesiączek owulacja występuje w różnych dniach cyklu. Może wystąpić np. 22 dnia cyklu, przy cyklu 35 dniowym, a może jej w ogóle nie być. Samo krwawienie miesiączkowe nie wystarcza by potwierdzić, że w trakcie cyklu menstruacyjnego wystąpiła owulacja, ponieważ bardzo często u kobiet z PCOS zdarzają się cykle bezowulacyjne.
- Kobiety z PCOS mogą mieć śluz nawet przez cały cykl menstruacyjny.
U kobiety zdrowej, śluz jest charakterystyczny dla dni płodnych i u kobiet około 25-30rż. zaczyna się pojawiać około 5 dni przed owulacją. Może on więc sugerować nadchodzącą owulację. Jednak sam śluz to za mało by potwierdzić, że owulacja wystąpiła. Wydzielanie śluzu może być zaburzone u kobiet z PCOS, a także u zdrowych kobiet w wyniku np. stresu, przeziębienia.
Kobietom z PCOS, które starają się o dziecko, polecam nauczyć się korzystać z metody FAM – Fertility Awareness Method by nauczyć się rozpoznawać fazę płodną, niepłodną oraz owulację poprzez obserwację m.in. śluzu i mierzenie temperatury. Jest to niezwykle trudne, gdyż śluz w PCOS może występować przez cały cykl, a towarzyszące zaburzenia pracy tarczy tj. niedoczynność tarczycy mogą wpływać na pomiary temperatury. Stosowanie tej metody wymaga wiedzy i praktyki, jednak może pomóc w staraniach o dziecko. Metoda FAM z pewnością zasługuje na osobny artykuł na stronie.
Popularne są również paski do mierzenia poziomu LH. Paski są dosyć tanie, dostępne w aptekach, a ich użycie dosyć łatwe, dlatego są tak bardzo lubiane przez kobiety starające się dłuższy czas o dziecko. Odpowiednie zabarwienie pasków sugeruje nadchodzącą owulację – nie potwierdza jednak w 100% nachodzącej owulacji. Paski te mogą okazać się przydatne u kobiet nie posiadających Zespołu Policystycznych Jajników. Mogą one jednak wprowadzać w błąd kobiety z PCOS, ponieważ wynik może być fałszywie dodatni – oznacza to, że pasek zabarwi się odpowiednio (wskazując nadchodzącą owulację), a owulacja nie nastąpi. Wynika to z faktu, że kobiety z PCOS w większości mają podwyższony poziom hormonu LH, który może zaburzać wynik testu. Tak więc paski do pomiaru LH u kobiet z PCOS mogą być niemiarodajne.
Przechodząc do konkretów – co można zrobić by zwiększyć regularność miesiączek, występowanie owulacji i tym samym – jak zwiększyć płodność u kobiet z PCOS?
- zmniejsz poziom zapalenia – zapalenie jest jedną z przyczyn powstawania insulinooporności, która występuje u większości kobiet z PCOS, zarówno u kobiet mających nadwagę, jak i u szczupłych. Dieta musi zatem być bogata w warzywa, owoce, ryby, orzechy. Bardzo często wskazana jest odpowiednia suplementacja, np. omega 3, kurkumina.
- zmniejsz insulinooporność – by zwiększyć wrażliwość tkanek na insulinę sięgnij po wartościowe źródła węglowodanów, takie jak kasze. Uzupełnij dietę w białko i tłuszcz. Postaraj się prawidłowo bilansować posiłki, tak by zawierały one: białko, tłuszcz, węglowodany oraz błonnik. Przykładem takiego posiłku będzie jajecznica ze szpinakiem i pomidorkami koktajlowymi, usmażona na oliwie z oliwek z dodatkiem 2 kromek chleba żytniego na zakwasie z masłem. Wspomóż się suplementami regulującymi gospodarkę cukrową, np. mio-inozytol wraz z d-chiro inozytolem, chrom, magnez.
- obniż poziom androgenów, w tym testosteronu – wysoki poziom androgenów wpływa negatywnie na owulację, która jest konieczna do zajścia w ciążę. Sposobem na zmniejszenie poziomu androgenów jest zwiększenie wrażliwości tkanek na insulinę.
- wyklucz problemy z tarczycą – niski poziom hormonów tarczycy jest jedną z przyczyn występowania nieregularnych cykli menstruacyjnych, a także poronień. Warto zbadać poziom TSH, fT3, fT4 oraz przeciwciała, jeśli istnieje taka możliwość.
Ryzyko poronienia u kobiet z PCOS jest wyższe[1],[2]. Co więcej, kobiety z PCOS mają zwiększone ryzyko rozwoju cukrzycy ciężarnych oraz podwyższonego ciśnienia krwi, dlatego tak ważne są badania przed zajściem w ciążę oraz odpowiednia dieta i aktywność fizyczna.
Starając się o dziecko, warto więc w pierwszej kolejności zadbać o poprawę gospodarki cukrowej, zwiększenie insulinowrażliwości, obniżenie zapalenia i poziomu androgenów tak by móc w jak największym stopniu zadbać o prawidłowy przebieg ciąży i zdrowie rozwijającego się płodu[3].
[1] Luo L, Gu F, Jie H, Ding C, et al. Early miscarriage rate in lean polycystic ovary syndrome women after euploid embryo transfer – a matched-pair study. Reprod Biomed Online. 2017 Nov;35(5):576-582. doi:10.1016/j.rbmo.2017.07.010
[2] Bahri Khomami M, Joham AE, Boyle JA, et al. Increased maternal pregnancy complications in polycystic ovary syndrome appear to be independent of obesity-A systematic review, meta-analysis, and meta-regression. Obes Rev. 2019 May; 20(5):659-674. doi:10.1111/obr.12829
[3] Christ JP, Gunning MN, Meun C, Eijkemans MJ, et al. Pre-Conception Characteristics Predict Obstetrical and Neonatal Outcomes in Women With Polycystic Ovary Syndrome. J Clin Endocrinol Metab. 2019 Mar; 104(3):809-818. doi:10.1210/jc.2018-01787.